Wat is het verschil tussen moderne en hedendaagse kunst? Dat is een vraag die nieuwkomers op de kunstmarkt zichzelf regelmatig stellen. En zeker op de KunstRai afgelopen weekend een vraag die vaak gesteld zal zijn.
MODERNE KUNST VERLAAT OUDE PRINCIPES
Kunstenaars als Gustave Courbet (1819-1877), Edouard Manet (1832-1883) en de impressionistische beweging braken met de heersende academische tradities met hun een naturalistische weergave van de wereld. Manets 'Déjeuner sur l' Herbe' is een van de revolutionaire voorbeelden. Het werd voor het eerst getoond op de Salon des Refusés van 1863 in Parijs. Het zorgde voor hoongelach, verontwaardiging en zelfs boosheid. Het publiek was het meest van de streek door de "ongepaste" setting en het natuurlijk het naakt in het gezelschap van twee geklede mannen.
MODERNE KUNST VERANDERT DE KIJK
Het werk van Manet baande de weg voor de post-impressionisten. Paul Cézanne (1839-1906) brak als eerste met natuurlijke weergaven en richtte zich op de lijnen, vlakken en kleuren waaruit de natuur bestaat. Geïnspireerd door het streven van Cézanne om de schilderkunst te bevrijden van haar representatieve rol en zich in plaats daarvan te storten op pure vormen, verlegde Pablo Picasso (1881-1973) de grenzen van de abstractie nog verder.
'Les Demoiselles d' Avignon' is misschien wel een van de meest typische voorbeelden van deze overgang. Het schilderij toont vijf vrouwelijke naakten, maar hun vormen zijn gefragmenteerd en verweven met de al even grillige achtergrond. Picasso legde daarmee de basis voor de kubistische beweging, waarbij een onderwerp wordt opgedeeld in zijn geometrische componenten en vaak vanuit verschillende hoeken gelijktijdig wordt weergegeven. De vormen zijn echter nog wel herkenbaar.
MODERNE KUNST EN NIET-OBJECTIVITEIT
Wassily Kandinsky (1866-1944) was vervolgens een van de eerste kunstenaars die op een geheel niet-objectieve manier schilderde.'Composition VII' (1913) bijvoorbeeld ontbeert een beginpunt en heeft geen herkenbare onderwerpen maar 'slechts' vormen, kleuren en lijnen. Hij werd gevoed door de filosofie, religie, vernieuwende wetenschappelijke theorieën en muziek en niet langer door de natuur, religie of mythologie.
Ook al verschilden de artistieke ambities van Manet, Cézanne, Picasso en Kandinsky, al hun werk wordt beschouwd als moderne kunst. Moderne kunst bood een esthetisch antwoord op de moderniteit en de fundamentele veranderingen in de samenleving als gevolg van de industriële revolutie en de introductie van de moderne kapitalistische economie. Als gevolg hiervan begonnen kunstenaars vormen af te breken en de representatieve rol van schilderijen in twijfel te trekken. Dit ging geleidelijk door een reeks artistieke bewegingen. Naast het impressionisme, post-impressionisme en kubisme behoren ook stromingen als het symbolisme, fauvisme, futurisme, suprematisme, constructivisme, dadaïsme, surrealisme en abstract expressionisme onder de noemer Moderne Kunst.
HEDENDAAGSE KUNST GAAT OM HET CONCEPT
De meeste kunsthistorici zullen de late jaren zestig aanwijzen als het volgende belangrijk keerpunt van de kunstwereld. Over het algemeen kan kunst die vanaf toen gemaakt is, worden bekeken als hedendaagse kunst, waaronder conceptuele kunst, performance kunst, minimalisme, pop-art en videokunst. Voor het eerst in de geschiedenis kreeg het proces van het maken van kunst meer aandacht dan het vervaardigen. Veel kunst die de afgelopen dertig jaar is geproduceerd, is ook verbonden met maatschappelijke en politieke vraagstukken. Bansky maakte bijvoorbeeld 'Sirens of the Lambs' (2013 en toont 'biggetjes' die angstig uit een vrachtwagen gluren) als kritiek op de nonchalante wreedheid van de voedingsindustrie of liet een kunstwerk voor de ogen van aanwezigen van een veiling versnipperen.
HEDENDAAGSE KUNST GAAT OM HET ENGAGEMENT
Dus samenvattend kun je stellen dat Moderne Kunst en Hedendaagse Kunst uit twee verschillende periodes komen. De periode van moderne kunst omvat werk uit de late 19e en vroege 20e eeuw, ruwweg van 1880 tot de jaren 60. Moderne kunst is ook vaak een uitdrukking van individualiteit. Terwijl Contemporary Art zich meer richt op sociale impact. Het gaat om de discussie en is per definitie dus subjectief.
Artikel in andere vorm eerder verschenen bij Gallerease.com waar we partner aan verbonden zijn. Het werd in maart 2021 geschreven door Pieter Paul Hensels.