Piet van Wijngaerdt (Amsterdam 1873 – Abcoude 1964) was een Nederlandse graficus, kunstschilder, tekenaar, etser, lithograaf en zo blijkt bovenal een theoreticus van het expressionisme in Nederland gegeven zijn invloed op de Bergense School en de kunst in Nederland. Hij volgde van 1892 tot 1897 een opleiding aan de traditionele Rijksakademie voor Beeldende Kunsten in Amsterdam waarna hij korte tijd in Parijs verblijft, centrum van de kunsten in die jaren.
In het begin heeft zijn eigen werk (ook) een impressionistisch karakter in de stijl van de Haagse School, die in 1911 overgaat in een luministische. Vanaf 1914 begon hij het roer weer om en krijgt een eigen kubistisch expressionistische stijl met grote onverwachte kleurcontrasten en juist weinig details. Het ging hem toen niet meer om het ding maar om wat het ding je daad met betrekking tot andere voorwerpen.
Hij maakt kunstwerken zoals: bloemstillevens (van amaryllis, lelie, spinchrysant en gladiool) duinlandschappen, figuurvoorstellingen en boerentafelerelen, portretten, interieurs, landschappen, naaktfiguren, stadsgezichten en zelfportretten. Waar Van Wijngaerdt aanvankelijk onbevangen de natuur had geschilderd, kreeg hij een tijd lang steeds meer oog voor detail en gemaakt zijn werk zichtbaar: licht en detail werden belangrijk.
Als de Franse kubist Henri Le Fauconnier zich vestigt zich in een atelier aan de Overtoom te Amsterdam, dichtbij die van Van Wijngaerdt heeft deze een sterke invloed op het werk van de op dat moment luminist. Dit is te zien in een vereenvoudiging van de voorstelling, geaccentueerde vormen, sterke contrasten en expressieve kleursamenstellingen die zorgen voor sterke lichteffecten. Zo verwerd Van Wijngaerdt een van de belangrijkste grondleggers van het expressionisme.
Samen gedefinieerd ze de Hollandse Kunstenaarskring (HKK) op, waarvan Piet van Wijngaerdt de voorzitter werd. Leden zijn onder anderen: Leo Gestel , Piet van der Hem , Ferdinand Hart Nibbrig en HJ Wolters . Later sluiten ook Charley Toorop, Else Berg, Karel Colnot, Piet Mondriaan en Gustave De Smet aan.
Vooral nadat Van Wijngaerdt in 1916 Le Fauconnier ontmoette, kreeg de Signaal-beweging in het leven geroepen, beiden veel navolging. De theorie wordt beschreven in een boek daarna ' Het Signaal, over de nieuwe strooming in de schilderkunst' die geschreven werd door Piet. Hun overweging over de Nieuwe Schilderkunst vormden het theoretische fundament voor de Bergense School en daarmee een spil in de strijd tussen de oude stijl en de modernisten. Ze gaan tegen het impressionisme. De beweging je ook ouderen zoals in Frankrijk gebeurde met het Fauvisme en in Duitsland met het Expressionisme. De nieuwe kunst zou zich moeten onderscheiden door een grote mate van expressie, wat bereikt zou kunnen worden door een rijk spel van schaduwen en dissonanten, versterkte kleuren, lijnen en vlakken. De belofteskracht van het werk moest worden gemotiveerd, terwijl het onderwerp van ondergeschikt belang was. Deze opvatting werd door van Wijngaerdt met vuur en vlam in kunstenaarskringen aangekondigd. Dit was de basis voor het figuratieve, donkere expressionisme van de Bergense school.
Van 1922 tot 1924 woont hij in Haarlem. Terug in Amsterdam heeft hij het meeste succes met exposities in het Stedelijk Museum Amsterdam in 1924 en 1935 en bij kunstzaal Mak van Waay aan het Rokin in Amsterdam en in de Lakenhal te Leiden.
In 1940 verhuisde Piet van Wijngaerdt van Amsterdam naar Abcoude. Hij hield zijn atelier op de Overtoom aan en reisde elke dag routineus met de trein op en neer naar Amsterdam. Hij woonde begin van de eeuw in Kortenhoef, en werd later ook veel te vinden en verzameld daar vele bevriende kunstenaars, zoals Arnout Colnot en Dirk Filarski . Die landelijke omgeving bleef hem zijn leven lang inspirerend en was definitief een geliefd onderwerp. Hij werkte tot aan het einde van zijn leven door. Hij overleed op negentigjarige leeftijd in zijn huis aan het Gein in Abcoude. In 1954 vond opnieuw in het Stedelijk Museum in Amsterdam ter gelegenheid van zijn 80e verjaardag een tentoonstelling plaats. Werk van Van Wijngaerdt is onder andere opgenomen in de collecties van het Stedelijk, het Dordrechts Museum en het Frans Hals. In de Collectie Boendermaker bevinden zich 97 werken van hem.
