Piet van Wijngaerdt (Amsterdam 1873 – Abcoude 1964) was een Nederlands graficus, kunstschilder, tekenaar, etser, lithograaf en zo blijkt bovenal een theoreticus van het expressionisme in Nederland gegeven zijn invloed op de Bergense School en de kunst in Nederland. Hij volgde van 1892 tot 1897 een opleiding aan de traditionele Rijksakademie voor Beeldende Kunsten in Amsterdam waarna hij korte tijd in Parijs verblijft, centrum van de kunsten in die jaren.
In het begin heeft zijn eigen werk (ook) een impressionistisch karakter in de stijl van de Haagse School, die in 1911 overgaat in een luministische. Vanaf 1914 gooit hij het roer weer om en krijgt een eigen kubistisch expressionistische stijl met grote onverwachte kleurcontrasten en juist weinig details. Het ging hem toen niet meer om het ding maar om wat het ding je deed met betrekking tot andere voorwerpen.
Hij maakte kunstwerken zoals: bloemstillevens (van amaryllis, lelie, spinchrysant en gladiool) duinlandschappen, figuurvoorstellingen en boerentaferelen, portretten, interieurs, landschappen, naaktfiguren, stadsgezichten en zelfportretten. Waar Van Wijngaerdt aanvankelijk onbevangen de natuur had geschilderd, kreeg hij een tijd lang steeds meer oog voor detail en veranderde zijn werk zichtbaar: licht en detail werden belangrijk.
Als de Franse kubist Henri Le Fauconnier zich vestigt zich in een atelier aan de Overtoom te Amsterdam, dichtbij die van Van Wijngaerdt heeft deze een sterke invloed op het werk van de op dat moment luminist. Dit is te zien in een vereenvoudiging van de voorstelling, geaccentueerde vormen, sterke contrasten en expressieve kleursamenstellingen die zorgen voor sterke lichteffecten. Zo verwerd Van Wijngaerdt een van de belangrijkste grondleggers van het Expressionisme.
Samen richtten ze de Hollandse Kunstenaarskring (HKK) op, waarvan Piet van Wijngaerdt de voorzitter werd. Leden zijn onder anderen: Leo Gestel, Piet van der Hem, Ferdinand Hart Nibbrig en H.J. Wolters. Later sluiten ook Charley Toorop, Else Berg, Karel Colnot, Piet Mondriaan en Gustave De Smet aan.
Vooral nadat Van Wijngaerdt in 1916 met Le Fauconnier, de Signaal-beweging in het leven had geroepen, krijgen beiden veel navolging. De theorie wordt opgeschreven in een boek getiteld 'Het Signaal, over de nieuwe strooming in de schilderkunst' die geschreven werd door Piet. Hun opvattingen over de Nieuwe Schilderkunst vormden het theoretisch fundament voor de Bergense School en daarmee een spil in de strijd tussen de oude stijl en de modernisten. Ze ageerden tegen het Impressionisme. De beweging zag je ook elders zoals in Frankrijk gebeurde met het Fauvisme en in Duitsland met het Expressionisme. De nieuwe kunst zou zich moeten onderscheiden door een grote mate van expressie, wat bereikt kon worden door een rijk spel van schaduwen en dissonanten, versterkte kleuren, lijnen en vlakken. De zeggingskracht van het werk moest worden verhoogd, waarbij het onderwerp van ondergeschikt belang was. Deze opvatting werd door van Wijngaerdt met vuur en vlam in kunstenaarskringen verkondigd. Dit was de basis voor het figuratieve, donkere expressionisme van de Bergense school.
Van 1922 tot 1924 woont hij in Haarlem. Terug in Amsterdam heeft hij het meeste succes met exposities in het Stedelijk Museum Amsterdam in 1924 en 1935 en bij kunstzaal Mak van Waay aan het Rokin in Amsterdam en in de Lakenhal te Leiden.
In 1940 verhuisde Piet van Wijngaerdt van Amsterdam naar Abcoude. Hij hield zijn atelier op de Overtoom aan en reisde iedere dag routineus met de trein op en neer naar Amsterdam. Hij woonde begin van de eeuw in Kortenhoef, en was er later ook veel te vinden en ontmoette daar vele bevriende kunstenaars, zoals Arnout Colnot en Dirk Filarski. Die landelijke omgeving bleef hem zijn leven lang inspireren en was derhalve een geliefd onderwerp. Hij werkte tot aan het einde van zijn leven door. Hij overleed op negentigjarige leeftijd in zijn huis aan het Gein in Abcoude. In 1954 vond opnieuw in het Stedelijk Museum in Amsterdam ter gelegenheid van zijn 80e verjaardag een tentoonstelling plaats. Werk van Van Wijngaerdt is onder andere opgenomen in de collecties van het Stedelijk, het Dordrechts Museum en het Frans Hals. In de Collectie Boendermaker bevonden zich 97 werken van hem.
